Harita - Leeds

Leeds, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin kuzeyinde Yorkshire ve Humber bölgesinde olarak West Yorkshire törensel kontluğunda şehir statüsü olan bir yerleşkedir. Günümüzde tek-seviyeli-yerel-idare olan Leeds Şehri metropoliten bölgesinin de merkezidir.

"Leeds" adını "Loidis" şeklindeki Kelt kökenli bir orman isminden almıştır. Bu "Loidis" ormanı 5.-7.yy arasında Kelt Elmet krallığı arazisinin çoğunu kaplıyordu. İlk İngiliz tarih yazarlarından olan "Bede" (673 –735) "Historia ecclesiastica gentis Anglorum (İngiliz Halkının Hristiyan Kilisesine İlişkin Tarihi)" adlı eserinde "Loidis" bölgesinden bahsetmiştir.

Orta Çağlarda Leeds civarındaki tarımsal alanların gereksinimlerini karşılayan bir pazar merkezi olarak gelişti.

Sanayi Devriminden önce bile 17. ve 18. yüzyılda Leeds civarında bulunan köyün sürüleri ve evden çalışan dokumacıların ürettiği ve çoğu dış ülkelere ihraç edilen çok sıkı dokunmuş beyaz renkli "yünlü" ("broadcloth") kumaşın üretilip satılmasının kontrol edilmesi "Leeds White Cloth Hall" borsası yolu ile oluyordu. 1770'li yıllarda Leeds İngiltere'nin önemli yünlü kumaş ihracatının 1/6'ini kontrol etmekteydi. Leeds'in yünlü kumaş üzerinde kontrolü to 20. yy başlarına kadar devam etti.

Önceleri yünlü kumaş sanayiine sonra Leeds'de gelişen diğer sanayilere destek sağlamak için Leeds etrafında ulaşım ağları geliştirildi. 1699'da "Aire and Calder Navigation" adlı kanal ve 1816'da Leeds'i batıda liman olan Liverpool'a bağlayan "Leeds and Liverpool Kanalı" dar mavna trafiğine açıldı. 1834'ten itibaren ilk "Leeds-Selby" hattının açılmasından sonra Leeds ve etrafında çok yoğun bir demiryolu sistemi gelişti. Bu demiryolu ağı Leeds'in İngiltere içindeki diğer yerleşkelerle bağlanması yanında Leeds doğu'da liman olan Hull ile batı'da limanlar olan Liverpool ve Manchester ile bağlantılar sağladı.

Döküm alanında fabrika sistemine geçiş Leeds'de 1790'da "Marshall's Mill" adlı dokuma fabrikasının kurulması ile başladı. Leeds'de kurulan ilk fabrikalar yünlü dokuma ve keten döküm üzerinde çalışmaktaydı. Fakat 19. yy. Leeds'in sanayi bazı çok genişleyip demir döküm, baskı makineleri, basım sanayi, ağır mühendislik, kimya sanayi ve giyim sanayi alanlarında çok önemli büyük mikyaslı üretim yapan fabrika tipi merkezler kuruldu.

İki dünya savaşında Leeds'in üretim merkezleri ve kapasitesi (özellikle giyim sanayiinin üniforma üretimi ve kimya sanayiinin mühimmat üretimi) Birleşik Krallık savaş ekonomisinde baş rolü oynamıştır. Fakat Leeds yün dokuma sanayi 1930'lu yıllardan itibaren gittikçe hızlanan bir şekilde gerilemeye başlamış ve 21.yy başında çok küçülüp önemsiz bir sektör haline geçmiştir. 1970'li yıllarda giyim sanayi de ucuz işçi ile üretim yapan Uzak Doğu ve Güney Doğu Asya üreticileri ile rekabet edemeyip çökmüşlerdir.

Bu ekonomik çökme ve krize karşı tedbirler "Leeds Şehri Yerel İdaresi" tarafından alınmaktadır. Bu yerel idare Leeds'in geleceği için vizyonu olarak post-endüstri şehri olarak gördüğü Leeds için "24-saat Avrupalı Şehir" ve "Kuzeyin Merkezi" sloganlarına uyan stratejik planlar yapmıştır.

Leeds 2000'li yıllar başlarında modern global ekonominin elektronik altyapısına bağlanıp Londra'dan sonra İngiltere'de en büyük uluslararası finans merkezi olmuştur. Şehirde birçok telefon çağırım merkezleri; telefonla bankacılık sektörü ve işletmelere hukuksal ve işletmecilik danışma merkezleri kurulmuştur. Bu zengin sektörün taleplerini karşılamak için şehir merkezinde yüksek çok katlı lüks dairelerden oluşan çok sayıda bina yapılmıştır ve şehrin lüks mallar satan perakende satış merkezi büyük gelişme göstermiştir.

2010'da iktidara gelen koalisyon hükûmeti 2011'de Leeds'in bir "girişimcilik merkezi" olacağı ve bunun da özel sektöre özel imtiyazlar ve iktisadi destek sağlayıp Leeds ve civarındaki bölgedeki halkın refahını artıracağı ilan etmiştir.